Moje czytanie. Dla równowagi. W świątecznym tonie…

Od kliku lat skrupulatnie notuję, jakie książki czytałam w danym roku. Dane te mają wartość statystyczną, ale także jakościową. Lubię pod koniec roku spojrzeć na swoje literackie wyprawy i ocenić, ile z nich było udanych, a które stanowiły bolesne rozczarowania. To co mnie w tym roku ujęło, znalazło się między innymi tu na blogu.

Są lata prawdziwie tłuste, są też chude. Jakie było moje czytanie w 2020 roku? Ilościowo solidne – chwalić się liczbami nie będę :), jakościowo, hmm… odczuwam sporo rozczarowań. Stało się już niemal tradycją, że książki najbardziej opiewane, promowane – znalazły się na mojej półce „nagi król”. Tytułów nie wymienię. Z roku na rok dostrzegam prymat marketingu nad faktyczną wartością literacką. A przede wszystkim NADMIAR. Tak, klęska urodzaju. Odnotowałam w tym roku informację, iż self-publishing ma się w Polsce naprawdę dobrze. Nie wiem, czy mnie to cieszy. Raczej nie. Nabijanie półek księgarskich i bibliotecznych książkami pozbawionymi redaktorskich poprawek, z podstawowymi błędami wołającymi o pomstę do nieba, wydane przez autorów własnym sumptem, to ślepa uliczka czytelnicza. Owe twory literackopodobne przysłaniają dobrą literaturę, wylewając się jak powódź. Przyłączają się do nich wspomniane towary literackie nachalnie promowane, w efekcie naprawdę dobra książka przepada.

Ciekawe, ilu autorów przypada na statystycznego czytelnika z raportu Biblioteki Narodowej? Autorów więcej niż czytających? Żart, oczywiście, ale? Pieśń przyszłości? Wkrada mi się w tę wizję wiersz Tomasza Różyckiego „Kryzys czytelnictwa polskiego” z tomiku „Litery” z 2016 roku:

Fot. Dom Książki/Editress

Litery / Tomasz Różycki. Kraków : Wydawnictwo a5, 2016. – 120, [3] s. ; 21 cm. (Biblioteka Poetycka Wydawnictwa a5 ; t. 92)

Tymczasem w auli spotkanie z Czytelnikiem,
na sali sami autorzy książek,
dla niektórych zabrakło miejsc siedzących.
Wreszcie wchodzi nieco spóźniony,
chwiejnym krokiem.
Łyknął sobie jednego dla kurażu w garderobie.
Brawa i flesze, transmisja na żywo.

Czytelnik wymienia dwa lub trzy wybrane tytuły,
streszcza fabuły.
Na sali jęk zachwytu, jęk zawodu.
Pisarze zadają pytania:
Jak pan to właściwie robi?
Jak pan znajduje moment?
Na kanapie? Przed snem?
W podróży? Papier czy czytniki?
Co pan lubi?

Chcę, żeby czytanie
było dla mnie świętem, odpowiada.
Niech to będzie celebracja.
Wybieram dzień i godzinę,
strój i drobne słabostki.
Czytać – uśmiecha się lekko – powinno się rzadko
i niechętnie.
Czy pan nie jest zmęczony? – pytają.
I co następne, czy zdradzi pan nam
swoje plany?

Tournée trwa drugi tydzień,
Czytelnik dyskretnie ociera pot z czoła.
Przed nim kolejka pisarzy po autograf,
każdy ze swoją książką.
Niektórzy są natrętni, a on
przecież jeden.
Tak wielu chciałoby być pośród wybranych.
Czy pan się nie boi? – pada ostatnie pytanie.
To trudne hobby, by nie rzec powołanie.
Niech ktoś sam spróbuje.
To zajęcie ma znamiona świętości.
Nie wiem, skąd to się wzięło.
Od początku coś czułem.
Śniły mi się litery.
Potem poznałem poetkę, nie wiem,
czy to poświęcenie.
Gdyby nie honoraria i setki fanek – żartuje – dawno bym to rzucił.

Czasem jest bardzo ciężko,
mam czarne myśli.
Dostaję listy z pogróżkami, ktoś zostawia mi
na drzwiach cytaty.
Dręczą mnie nałogi.
Jestem wrakiem człowieka.
Sny są fabularne.
Tak naprawdę żyję w koszmarze.
To żart – mówi i ściska plastikową butelkę
po wodzie mineralnej.
Kończmy już.
Bardzo tu duszno.
A jeszcze przed nim
wywiady do pism kolorowych.

Tak. Czytelnicy są na wagę złota. Trzeba o nich dbać. W świątecznym czasie wypełnionym życzeniami, snuję wizję, aby przyszły rok był wypełniony niesamowitymi książkami, opowieściami, które nas przenikną, oczarują, zostaną w nas głęboko. Mam przeczucie, że tak będzie…, nie musi być tych zachwytów dużo, ale niech będą solidne. Widząc niektóre zapowiedzi wydawnicze na 2021 rok, wiele sobie obiecuję.

Pozostając w świątecznej atmosferze, na końcówkę tego roku, na świąteczny czas, proponuję lekturę „na temat”. Książkę, która ma już swoje lata (choć ja dysponuję nowszym wydaniem), książkę opisywaną w katalogach bibliotecznych jako „opowiadania dla dzieci” – ja jednak twierdzę, że to znakomita propozycja również dla dorosłych. Teksty, które wzruszają, dotykają sedna, tak dziś rozmytego. W tym potężnym zagubieniu i rozedrganiu, jakie nam towarzyszy od kilku miesięcy (a może dłużej…), proponuję lekturę, która przynosi równowagę i sens – „Betlejem” Ernesta Brylla, w wydaniu z 2009 roku z wspaniałymi ilustracjami Magdaleny Bryll.

Betlejem / Ernest Bryll ; il. Magdalena Bryll. Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2009. Poznań. ISBN: 978-83-7506-438-4

Skromny objętościowo tomik prozy i poezji. Czułej, delikatnej, rozlewającej ciepło w sercu. Piękne spojrzenie na Boże Narodzenie okiem współczesnego człowieka, pokazujące to wielkie wydarzenie w niezwykłym odcieniu naszego tu i teraz. Mnie zawsze wzrusza i przynosi równowagę. Zbliża do sedna, wprowadza ponownie na właściwą ścieżkę. Ilustracje są w pełnej łączności z treścią. Cudownie ją dopełniają, dopowiadają, autentycznie ilustrują. I są kolejnym powodem do wzruszeń. Serdecznie Państwu polecam i życzę szczęśliwej drogi do Betlejem! Niczego ani nikogo nie zgubcie w tej wędrówce! Przede wszystkim sensu! Na zachętę jeden z wierszy…

Ernest Bryll, „Ktoś pukał”

Ktoś pukał do drzwi naszych,
Aleśmy nie słyszeli
Ledwo starczyło czasu
Opłatkiem się podzielić.

Ktoś odszedł z naszych domów…
Wędruje, puka dalej,
A my, dla nieznajomych,
Stawiamy biały talerz.

Takeśmy się spieszyli,
Kłócili i cieszyli,
Że wszystko pogubili
Z tej najważniejszej chwili.

Życzymy najlepszego,
Opłatek każdy kruszy
I nikt nie wie dlaczego
Samotność ma na duszy.

Ktoś pukał do drzwi naszych,
Aleśmy nie słyszeli.
Ledwo starczyło czasu
Opłatkiem się podzielić.